Wat is hoogbegaafd of hoogbegaafdheid

Bij de term ‘hoogbegaafd’ (vaak afgekort tot ‘HB’) wordt vaak direct en alleen gedacht aan een hoog IQ. HB is echter meer dan dat; daarover straks meer. Maar eerst deze video. Kijk en oordeel zelf:

Zoals gezegd, bij de term ‘hoogbegaafd’ wordt vaak direct en alleen gedacht aan een hoog IQ. Een hoog IQ is echter slechts een onderdeel van hoogbegaafd zijn.

In 2006 / 2007 heeft Maud Kooijman [*] een onderzoek uitgevoerd onder experts die zich professioneel met hoogbegaafdheid bezighielden. Daaruit vloeide een algemene beschrijving voort van een hoogbegaafde (jong) volwassene:

Een hoogbegaafde is een snelle en slimme denker, die complexe zaken aankan. Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard. Een sensitief en emotioneel mens, intens levend. Hij of zij schept plezier in creëren.

Hoogbegaafdheid is dus breder dan alleen een hoge intelligentie, omdat aan hoogbegaafdheid verschillende voorwaarden worden gesteld, meer dan alleen het (sterk over-erfbare) hoge intelligentie quotiënt.
Hoogbegaafdheid is dan ook niet een element op zich, maar komt tot stand door verschillende factoren, waarvan de omgeving er eentje is. Uitdaging in de sociale omgeving kan hoogbegaafdheid versterken en zelfs ‘doen ontwaken’. Maar het omgekeerde kan ook: hoogbegaafde kinderen die onderpresteren zijn daar een goed voorbeeld van.

[*] Maud Kooijman – van Thiel (red.), ‘Hoogbegaafd, dat zie je zó!‘ Over zelfbeeld en imago van hoogbegaafden (2008, OYA Productions, Ede).

1. Kinderen:

Hoe herken je een onderpresterend hoogbegaafd kind als extra intelligent en dus potentiëel hoogbegaafd? Dat is erg lastig. Te vaak worden deze kinderen dan ook niet als zodanig gediagnosticeerd, zodat passende onderwijselementen hen worden onthouden. In het beste geval levert dat gemiste kansen op, in het slechtste geval een mislukte schoolloopbaan.

Bureaus als Hobega kunnen hierbij waardevol zijn. Zij kunnen vaststellen of van HB en HB-problematiek sprake is en tevens kunnen zij met de juiste adviezen zaken in de goede richting sturen.

2. Volwassenen:

Ook volwassenen kunnen vastlopen in hun sociale omgeving of op hun werk, bijvoorbeeld omdat ze aansluiting missen en zich niet begrepen voelen. Hoogbegaafdenvereniging Mensa bijvoorbeeld heeft een speciale ‘praatgroep’ genaamd ‘Eureka’ voor mensen die er pas op latere leeftijd achter zijn gekomen dat ze HB zijn.

Ook bij coaching van (jong) volwassenen die op deze vlakken ondersteuning zoeken biedt Hobega diensten aan.

IQ- versus percentielscore

De diverse IQ-tests resulteren in verschillende IQ-scores voor eenzelfde persoon. Daarom wordt veelal niet gesproken van een IQ-score (‘het IQ is 130’), maar van een percentielscore. Als men bij de 2% best scorenden van een groep (bijvoorbeeld: alle Nederlanders) behoort, dan valt men in het 98ste percentiel.
De (internationale) hoogbegaafdenvereniging Mensa bijvoorbeeld hanteert de toelatingseis dat minimaal in het 98ste percentiel wordt gescoord.

Herken je jezelf in Anderson en in deze beschrijvingen? Wil je meer informatie? Of heb je coaching nodig in het licht van (een vermoeden van) meer- of hoogbegaafdheid? Zoek je een mediator als Anderson, die zaken wél over- en doorziet en die (daardoor) de angel uit conflicten weet te verwijderen? Neem gerust eens contact met ons op.